7. Drivhusgassinik silaannarmik mingutsitsineq

Drivhusgassinik silaannarmik mingutsitsinermik naatsorsuinerit nunani tamalaani drivhusgassinik mingutsitsinerup annikilliartortinneqarnera malinnaavigineqarsinnaaqqullugu suliarineqartarpoq. 2022-mi Kalaallit Nunaat silap pissusaanut akisussaaffilerneqarsimanngilaq. Taamaakkaluartorli Kalaallit Nunaat pisussaatitaavoq silaannarmik mingutsitsineq pillugu ukiumut FN-imi Silaannaq pillugu isumaqatigiissummut (FN’s Klima konvention (UNFCCC)) nalunaarusiortassalluni, silaannarmik drivhusgassinik mingutsitsineq takussaassunngortissallugu.

 

Nukissiuutinit atuinermit allaniillu drivhusgassinik mingutsitsineq, CO2- -mik mingutsitsinertut nalunaarutigineqarnikuupput. Kalaallit Nunaannit silaannarmik mingutsitsineq nalunaarutigineqartarpoq ukunannga pisoq: metan CH4, lattergassi N2O, hydroflour-karbonit HFC aamma svovlhexaflouridi SF6.  CO2—mik mingutsitsinerit tamarmik sanilliullugit (CO2- -ækvivalent) naatsorsorneqarput. 

 

Naatsorsueqqissaartarfiup mingutsitsineq tamarmiusoq aamma mingutsitsineq silap pissusaa tunngavigalugit iluarsisat nalunaarutigineqartarput, silap pissusaa tunngavigalugu iluarsisat ukiumiit ukiumut silap kiassusaa apeqqutaatillugu suliarineqartarput. Silap pissusaa tunngavigalugu iluarsisat atorlugit tunngaviusumik ineriartorneq takuneqarsinnaasarpoq.

 

2022-mi nukissiuutinit atukkanit drivhusgassinik silaannarmi mingutsitsineq 613.588 ton CO2-ækvivalentiuvoq (sanilliussinerup inernera). 2021-mut sanilliullugu 8,3 pct.-imik qaffasinnerulluni. 1990-imut sanilliullugu nukissiuutinit atukkanit drivhusgassimik silaannarmik mingutsitsineq 1,9 pct.-imik appasinneruvoq. 2022-mi silaannarmik mingutsitsinermi drivhusgassi kuldioxid (CO2) 609.204 tonsiusimavoq, nukissiuutinit atuinermit mingutsitsinerup 99,3 pct.-eralugu.

 

2022-mi silap pissusaa tunngavigalugu iluarsiisoqareerneranit nukissiuutinit atukkat 6,2 pct.-inik qaffassimapput, ukiup siulianut naleqqiullugit. 1990-imut naleqqiullugit 1,5 pct.-imik apparsimasut.

 

Titartagaq 37. Nukissiuutinit atuinermit drivhusgassinik silaannarmik mingutsitsineq

Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik, https://bank.stat.gl/ENN2CO2e

 

Ikummatissat assigiinngitsut eqqarsaatigalugit 1990-imiit nukissiuutini atorneqartuni ikummatissat atorneqartut allanngorsimapput. Nukissiuutit ataavartut atorneqalerput, tamannalu pissutaalluni gasoliap atorneqarnera annikillineqarluni.

 

Nukissiuutinik atuinerup allanngornera pissutigalugu drivhusgassinik silaannarmik mingutsitsineq annikillinngilaq. Kalaallit Nunaanni aningaasaqarneq ineriartoraangat nalinginnaasumik nunap iluanit ikummatissat atorneqarnerat annertusisarpoq.

 

1989-imi eqqakkat ikuallanneranniit kissap atuutsilernera aamma 1993-imi imeq atorlugu nukissiuutit atulernerannit, nukissiuutit atajuartussat annertusiartuinnarput. Nukissiuutinik atuinerup ineriartornera annertusiartoraluartoq, nukissiuutit ataavartut annertusiartuaarsimanerat pissutigalugu drivhusgassimik mingutsitsineq annertunerulersimanngilaq. Taamaasilluni 1990-imiilli nukissiuutinik atuineq 17,3 pct.-inik qaffassimagaluartoq nukissiuutinik atuinermit drivhusgassinik mingutsitsineq 1,9 pct.-inik apparsimavoq.

 

Titartagaq 38. Drivhusgassinik silaannarmik mingutsitsineq ikummatissanut mingutsitsisunut immikkoortiterlugit

Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik, https://bank.stat.gl/ENN2CO2e

 

Nukissiuutinut ikummatissanik atuinerup allanngornera, tassa nunap iluanit ikummatissanit nukissiuutinit atajuartunut atuilerneq pissutaalluni ikummatissanit drivhusgassimik mingutsitsineq annikillivoq. 2022-mi GJ ataasiakkaarlugit 61,3 kg drivhusgassiusimapput 1990-imi 73,3 kg-usimasut. 16,3 pct.-imik appasinnerulluni. 2022-mi ikummatissanit ataasiakkaanit drivhusgassimik mingutsitsineq qaffassimavoq ukiup siulianut sanilliullugu, tamannalu pissuteqarpoq gasoliamik atuinerup imerngupnukinga atorlugu nukissiornerup annertusisimaneranit annertuneruera, tassunga tunngatillugu titartagaq 39 takuuk.

 

Titartagaq 39. Ikummatissanut atorlugit drivhusgassinik silaannarmik mingutsitsineq

Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik, https://bank.stat.gl/ENN2CO2e aamma https://bank.stat.gl/ENN1ACT

 

2022-mi nukissiuutinit atuinernit drivhusgassinik silaannarmik mingutsitsineq tamarmiusoq 613.588 tonsiusimavoq CO2-ækvivalent (CO2-mik sanilliussinermi). Taakkunannga 95.186 tons nukissiornermeersuuvoq, 134.381 tons angallassinermit assartuinermillu, 60.812 tons niuernermit aamma kiffartuussinermik inuussutissarsiortunit, 109.194 tons angerlarsimaffinnit, 206.696 tons inuussutissarsiortunit tunisassiortuni, 7.319 tonsi aatsitassanik piianermit aamma aatsitassanik misissuinermit, aatsitassanik suliaqarneq tunisassiornermik inuussutissarsiortunut ilanngunneqarpoq 2010-mut aamma 2011-mut (oliasiornerup nalaani) drivhusgassinik mingutsitsisimanerannut assersuunniarlugit.

 

1990-imiit 2022-mut nukissiorneq 87.721 ton CO2-ækvivalentimik apparsimavoq, 48 pct.-iulluni.

 

Titartagaq 40. Drivhusgassinik silaannarmik mingutsitsineq mingutsitsisunut immikkoortillugu

Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik, https://bank.stat.gl/ENN2CO2e

 

Tabel 11. Drivhusgasimik silaannarmik mingutsitsineq, nukissiuutinut immikkoortillugit

 

1990

2000

2010

2018

2019

2020

2021

2022

 

1.000 ton CO2-ækvivalent

Silaannarmik mingutsitsineq tamakkerlugu .....................  

625.203

667.980

679.621

544.114

554.989

536.706

566.519

613.588

Silaannarmik mingutsitsineq ikummatissanut mingutsitsissutinut immikkoortillugit...................

625.203

667.980

679.621

544.114

554.989

536.706

566.519

613.588

Motorbenzin .......................

22.268

32.908

41.006

51.427

57.776

57.327

60.197

59.238

DFA .............................

-

16.843

15.454

13.877

12.475

12.489

12.465

11.875

Gasolia ...........................

549.424

548.723

550.586

386.247

373.073

400.709

442.641

476.448

Petroliu ..........................

50.210

63.754

60.517

58.974

61.340

33.766

40.448

55.096

Flybenzin .........................

-

-

198

48

91

13

17

45

Fuelolia ..........................

-

-

3.885

23.452

39.995

21.950

53

-

Spildolia ..........................

712

719

724

716

718

719

723

725

Igitassat ..........................

1.763

4.613

6.985

9.174

9.346

9.560

9.774

9.960

LPG .............................

827

419

267

199

174

172

201

202

Silaannarmik mingutsitsineq atuiffiusunut mingutsitsisunut immikkoortillugit......

625.203

667.980

679.621

544.114

554.989

536.706

566.519

613.588

Nuussinerit (Konverteringssektor) ......

182.907

132.786

107.443

97.923

90.818

96.299

97.874

95.186

Nukissiuutinit atuineq tamakkerlugu..

442.297

535.194

572.179

446.191

464.171

440.407

468.645

518.402

Assartuineq  .......................

105.469

113.837

134.379

119.426

132.728

97.489

108.625

134.381

Nunalerineq aamma aalisarneq ........

104.307

179.651

116.112

139.947

149.816

150.246

156.675

163.938

Aatsitassarsiorneq aamma aatsitassanik misissueqqissaarneq.................

2

1

128.499

6.500

6.276

4.411

6.512

7.319

Tunisassiorluni inuussutissarsiortut .....

26.534

48.273

30.485

25.814

25.205

27.513

35.965

42.758

Niuernermik aamma kiffartuussinermik inuussutissarsiortut

50.143

57.517

47.051

52.311

50.741

51.747

57.693

60.812

Angerlarsimaffiit ....................

155.841

135.915

115.654

102.193

99.405

109.002

103.176

109.194

Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik, https://bank.stat.gl/ENN2CO2e

 

Tabel 12. Nukissiuutinit atuinernit drivhusgasimik silaannarmik mingutsitsineq, silap pissusaa tunngavigalugu iluarsiinerit

 

1990

2000

2010

2018

2019

2020

2021

2022

 

1.000 ton CO2-ækvivalent

Silap pissusaa tunngavigalugu iluarsiinerit tamakkerlugit    

616.536

666.601

710.126

533.281

564.309

532.437

571.654

607.137

Silaannarmik mingutsitsineq ikummatissanut mingutsitsissutinut immikkoortillugit...................

616.536

666.601

710.126

533.281

564.309

532.437

571.654

607.137

Motorbenzin .......................

22.268

32.908

41.006

51.427

57.776

57.327

60.197

59.238

DFA .............................

-

16.780

16.929

13.396

12.865

12.323

12.667

11.645

Gasolia ...........................

541.263

547.507

577.374

376.915

381.112

396.954

447.161

470.746

Petroliu ...........................

49.790

63.685

61.564

58.500

61.730

33.635

40.588

54.908

Flybenzin .........................

-

-

198

48

91

13

17

45

Fuelolia ...........................

-

-

3.885

23.452

39.995

21.950

53

-

Spildolia ..........................

712

719

724

716

718

719

723

725

Igitassat ..........................

1.697

4.584

8.153

8.635

9.843

9.345

10.044

9.632

LPG .............................

807

417

294

192

180

170

204

198

Silaannarmik mingutsitsineq atuiffiusunut mingutsitsisunut immikkoortillugit.......

616.536

666.601

710.126

533.281

564.309

532.437

571.654

607.137

Nuussinerit (konverteringssektor) ......

181.847

132.640

110.734

96.163

92.160

95.643

98.588

94.326

Nukissiuutinit atuineq tamakkerlugu..

434.689

533.961

599.392

437.118

472.149

436.794

473.067

512.811

Assartuineq  .......................

105.469

113.837

134.379

119.426

132.728

97.489

109.276

134.381

Nunalerineq aamma aalisarneq ........

104.307

179.651

116.112

139.947

149.816

150.246

156.675

163.938

Aatsitassarsiorneq aamma aatsitassanik misissueqqissaarneq.................

2

1

128.499

6.500

6.276

4.411

6.512

7.319

Tunisassiorluni inuussutissarsiortut .....

26.534

48.273

30.485

25.814

25.205

27.513

35.965

42.758

Niuernermik aamma kiffartuussinermik inuussutissarsiortut ..................

48.292

57.150

54.920

49.239

53.438

50.584

58.615

58.812

Angerlarsimaffiit ....................

150.086

135.049

134.997

96.192

104.687

106.552

106.024

105.603

Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik, https://bank.stat.gl/ENN2CO2e